W ramach 13. edycji konkursu Złoty Medal Chemii powstały liczne innowacje. Przykładem są badania dotyczące ewolucji molekularnej i początków życia na Ziemi, zwalczania komórek nowotworowych i pozyskiwania biopaliw, katalizatory w procesie pozyskiwania zielonego wodoru i nowa, czy wydajna metoda utylizacji tworzywa sztucznego PET. Organizatorem konkursu jest Instytut Chemii Fizycznej PAN i firma chemiczna DuPont.
Dynamika i wyzwania przemysłu chemicznego – naukowe innowacje jako klucz do sukcesu
Badania dotyczące ewolucji molekularnej i początków życia na Ziemi, zwalczania komórek nowotworowych i pozyskiwania biopaliw, katalizatory w procesie pozyskiwania zielonego wodoru i nowa, wydajna metoda utylizacji tworzywa sztucznego PET – to część rozwiązań nagrodzonych w tegorocznej, 13. edycji konkursu Złoty Medal Chemii, organizowanego przez Instytut Chemii Fizycznej PAN i firmę chemiczną DuPont.
Widzimy w tym roku kilka bardzo mocnych pomysłów, które mogą być zaaplikowane do szeroko rozumianego przemysłu chemicznego – od medycyny, przez utylizację różnego typu materiałów, a skończywszy na produkcji czystego wodoru
– mówi dr Tomasz Redzimski, dyrektor generalny DuPont Polska.
Tegoroczny raport Polskiej Izby Przemysłu Chemicznego „Przemysł chemiczny w Polsce” pokazuje, że ta branża odgrywa strategiczną rolę w polskiej gospodarce – działa w niej 12,8 tys. firm, które generują 343 tys. miejsc pracy, a w ubiegłym roku produkcja sprzedana przemysłu chemicznego odnotowała wzrost aż o 50 proc. do wartości przekraczającej 488 mld zł (18,4 proc. wartości sprzedanej całej polskiej produkcji przemysłowej). Według danych GUS nakłady inwestycyjne branży chemicznej rosną od ponad dekady i jest to obecnie jeden z najszybciej rozwijających się segmentów polskiej gospodarki. Zmiany, które w niej zachodzą – związane m.in. ze zrównoważonym rozwojem – są impulsem do transformacji w innych branżach, których funkcjonowanie byłoby niemożliwe bez chemii i tworzonych przez nią innowacji.
Innowacje w przemyśle są potrzebne na każdym etapie funkcjonowania i jest to bezpośrednio związane z tym, że mamy obecnie dużą dynamikę, duże wyzwania, które pojawiają się też po stronie konkurencji i klientów końcowych. To powoduje, że innowacja jest w zasadzie wpisana w DNA firm chemicznych, na każdym etapie naszego rozwoju potrzebujemy tego zastrzyku innowacji
– mówi dr Tomasz Redzimski.
Jak podkreśla, kreowanie tych innowacji wymaga jednak ścisłej współpracy przemysłu chemicznego z sektorem naukowym.
Jedno bez drugiego nie może istnieć. Współpraca tych dwóch segmentów pozwala jednej i drugiej stronie się rozwijać. Nauka ma szansę, żeby sprawdzić swoje wynalazki w przemyśle, z kolei przemysł może w ten sposób wspierać rozwój nauki
– podkreśla dyrektor generalny DuPont Polska.
Innowacje na światowym poziomie
Innowacje w dziedzinie chemii to motyw przewodni prestiżowego konkursu Złoty Medal Chemii, organizowanego przez Instytut Chemii Fizycznej PAN we współpracy z firmą DuPont. Jego celem jest wyłonienie autorów najlepszych prac licencjackich lub inżynierskich z chemii i jej pogranicza, napisanych i obronionych w Polsce w bieżącym roku akademickim. Tegoroczna edycja tego konkursu jest już 13.
Ten konkurs wpisuje się w promocję chemii jako dziedziny nauki, bo nagradza studentów, młodych ludzi na bardzo wczesnym etapie ich kariery. Oni często już prowadzą badania, które stanowią odpowiedź na globalne wyzwania albo uczestniczą w bardzo ciekawych projektach, a prace, które nam zgłaszają, odzwierciedlają to, co wydarzy się w nauce za kilka lat
– zwraca uwagę dr hab. Adam Kubas.
Do tegorocznej edycji konkursu Złoty Medal Chemii zgłoszono w sumie 43 prace z 14 ośrodków akademickich w całej Polsce. Oceniające je jury brało pod uwagę m.in. wartość naukową pracy, dorobek publikacyjny jej autora, znaczenie praktyczne otrzymanych rezultatów, wykorzystanie nowoczesnych metod analitycznych oraz samodzielność prowadzenia badań.
Złoty Medal Chemii – laureaci
W tym roku pomysłodawcy zaprezentowali innowacje na wysokim poziomie. Złoty Medal Chemii otrzymała Róża Okoń z Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Temat napisanej przez nią pracy dyplomowej to „Ocena porównawcza fotochemii N7- i N9-adenozyny”. Dotyczy ona badań nad fotostabilnością adenozyny, która jest jednym z budulców DNA oraz jej niebiologicznego izomeru.
Moja praca miała na celu dołożenie cegiełki do chemii prebiotycznej, czyli dziedziny badającej początki życia na Ziemi, badającej, jak proste związki organiczne mogły formować się w coraz bardziej złożone układy. Hipotezą, którą badałam w tej pracy, było pytanie, czy światło UV mogło być czynnikiem, który miał znaczący wpływ na przebieg takiej ewolucji molekularnej, a zatem przebieg różnych reakcji chemicznych na młodej Ziemi. Cały czas pracuję nad udoskonaleniem tego projektu, mimo że już obroniłam swoją pracę licencjacką. To wyróżnienie jest dodatkową motywacją, podobnie jak nagroda finansowa, która się z nim wiąże i którą zapewne przeznaczę częściowo na rozwój tego projektu
– mówi Róża Okoń.
Srebrny Medal Chemii zdobyła Karolina Wrochna z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej. Nagrodzona praca inżynierska dotyczyła modyfikacji strukturalnej boroorganicznych kompleksów BODIPY w kontekście ich potencjalnego zastosowania w terapii fotodynamicznej – strategii zwalczania komórek nowotworowych.
Brązowy Medal Chemii otrzymał z kolei Łukasz Jakubski z Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach za pracę inżynierską pod tytułem „Zastosowanie kombinacji magnetytu z magnesem molekularnym jako wypełnienia membran alginianowych w procesie odwadniania etanolu techniką perwaporacji”, której tematyka wiąże się z rosnącym zapotrzebowaniem na czyste alkohole niskocząsteczkowe, stosowane np. jako biopaliwa czy środki dezynfekujące.
Laureatka Złotego Medalu Chemii oprócz wyróżnienia odebrała też nagrodę finansową w wysokości 10 tys. zł. Zdobywczyni Srebrnego Medalu otrzymała 5 tys. zł, a zdobywca Brązowego Medalu – 2,5 tys. zł. Wszyscy laureaci i finaliści tegorocznego konkursu zyskali możliwość odbycia stażu naukowego w Instytucie Chemii Fizycznej PAN oraz bezpłatnego realizowania badań w jego laboratoriach.
Mam wrażenie, że co roku poprzeczka jest stawiana coraz wyżej, a tematyka prac przedstawianych przez studentów w tym konkursie jest bardzo aktualna. To są ludzie, którzy często biorą już udział w projektach badawczych wspieranych przez zewnętrzne agencje finansujące naukę, a sposób rozwiązania stawianych przed nimi problemów jest fantastyczny
– mówi dyrektor Instytutu Chemii Fizycznej PAN.
Wyróżnienia konkursowe
Oprócz nagród głównych za innowacje, w tym roku przyznane zostały też cztery wyróżnienia konkursowe o wartości 1 tys. zł. Otrzymali je Paweł Bonarek z Wydziału Chemii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Bartosz Godlewski z Wydziału Chemicznego Politechniki Warszawskiej, Małgorzata Noworyta z Wydziału Inżynierii i Technologii Chemicznej Politechniki Krakowskiej oraz Kamil Szychta z Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Matematyczno-Przyrodniczych na Uniwersytecie Warszawskim.
Specjalne wyróżnienia od DuPont Polska o wartości 2 tys. zł w tym roku powędrowały również do Patrycji Grabowskiej z Wydziału Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu (za zbadanie materiałów, które mogą posłużyć do opracowania tanich, wydajnych i stabilnych katalizatorów w procesie pozyskiwania zielonego wodoru) oraz do Łukasza Jakubskiego (zdobywcy trzeciego miejsca) i Mateusza Zygadły z Wydziału Chemicznego Politechniki Śląskiej w Gliwicach (za opracowanie nowej, wydajnej metody utylizacji tworzywa sztucznego, jakim jest PET – polimer najczęściej stosowany w produkcji butelek i opakowań).
Ogłoszenie wyników konkursu i uroczyste wręczenie nagród odbyło się 13 grudnia br. w Instytucie Chemii Fizycznej PAN w Warszawie. Honorowy patronat nad tegoroczną edycją konkursu Złoty Medal Chemii sprawował prof. dr hab. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej, a także Polskie Towarzystwo Chemiczne i Komitet Chemii Analitycznej Polskiej Akademii Nauk.